Thiên Ngoại Hữu Thiên - Tự truyện Ngô Thanh Nguyên (Go Seigen)
September 24, 2018
“Thất phu nhi vi dị quốc sư, nhất trứ nhi vi thiên hạ pháp.”
(Dịch nghĩa: Kẻ bình thường mà làm thầy dị quốc, một lời mà làm phép tắc thiên hạ.)
- Đề tựa cho quyển “Thiên Ngoại Hữu Thiên"
Thẩm Quân Sơn (沈君山 - nhà vật lý học)
Tương truyền Tô Thức vì miếu Hàn Văn Công lập bia, hoảng hốt suy tư, không thể đặt bút, chợt nhớ đến hai câu “Thất phu nhi vi bách thế sư, nhất ngôn nhi vi thiên hạ pháp” (Dịch nghĩa: Kẻ bình thường mà làm thầy muôn thế, một lời mà làm phép tắc thiên hạ.). Vì thế tôi cũng liền theo ý hai câu này mà sửa đi mấy chữ: “Thất phu nhi vi dị quốc sư, nhất trứ nhi vi thiên hạ pháp” để nói về Ngô tiên sinh.
Cờ vây là thế giới của thắng và bại, có kẻ thua người thắng nhưng đa số đều là những kẻ vô danh. Ở những năm năm mươi thế kỷ trước, Ngô tiên sinh đã đem toàn bộ những đối thủ của mình đều giáng cấp ở những loạt đấu mười ván. Dựa theo thành tích này, Ngô tiên sinh chính là một đời đại cao thủ. Nhưng trong thế giới cờ vây của Ngô tiên sinh, thắng bại chỉ là một yếu tố ngẫu nhiên. Đối với tiên sinh mà nói, cờ vây là không chỉ là một nghệ thuật, mà còn là một triết lý, là những ván cờ thắng thua lặp đi lặp lại, là từ đó mà lĩnh ngộ được đạo lý “hài hoà". Tung hoành kỳ đàn bốn mươi năm, sáng chế định thức nhiều không đếm xuể. Lý thuyết Khai cuộc kiểu mới không chỉ đối với đạo thắng bại trong cờ vây tất có trợ giúp, mà còn giúp kẻ đến sau khai phá một mảnh trời đất mới mẻ. Cho nên Ngô tiên sinh có thể từ kẻ trong giới cờ mà đứng thẳng trở thành một nhân vật vượt thời đại trong lịch sử.
Tuy nhiên, Ngô tiên sinh giành được sự tôn kính của người Nhật lại không phải chỉ ở kỳ nghệ. Thường là những người tiếp bước tiền nhân, mở lối cho hậu bối trở thành nhất thế tông sư há chẳng đáng nhận được muôn vàn tôn kính? Một nhà khoa học từng là làm việc cùng Einstein đã nói: “Einstein bản chất là một người cực kì tự do, cực kì không thoả hiệp đồng thời cực kỳ tự tin.” Tự do, tự tin, cùng không thoả hiệp chính là đặc điểm chung của thiên tài, như Ngô tiên sinh đây vậy.
Muốn lật đổ những quan niệm của tiền nhân trước tiên phải cực kỳ nắm rõ những quan niệm đó, nhưng càng chìm đắm lâu, đương nhiên càng khó thoát ly những quy tắc cũ. Sáu tuổi đánh cờ, mười bốn tuổi sang Nhật, cho đến khi đưa ra lý thuyết Khai cuộc kiểu mới, Ngô tiên sinh đã đánh cờ hơn mười mấy năm. Mười mấy năm này, tiên sinh sử dụng bố cục truyền thống, chiến tích không đâu địch nổi, nhưng vì theo đuổi “hài hoà hoàn mỹ" (Ngô tiên sinh nói) mà bỏ đi sự phụ thuộc vào cái cũ, sáng tạo một bầu trời mới. Nếu không phải là tự do tự tại trong tâm hồn, bạn có thể làm được như thế này không?
Tâm hồn độc lập tự do là chìa khoá mở ra cánh cửa sáng tạo, còn chấp nhất kiên nghị chính là động lực để quyết định thành công. Năm Chiêu Hoà thứ tám, Ngô tiên sinh cùng Honinbo Shusai đánh một ván cờ, lấy ba điểm tam tam, sao cùng thiên nguyên làm khai cuộc. Cái đẹp của cờ vây như một đại dương rộng lớn không giới hạn, đánh cờ ở bất cứ nơi nào cũng có cái hay riêng. Thế nhưng từ lâu, kỳ đàn Nhật Bản đã truyền lưu những điều lệ từ thời Mạc Phủ, đến thời Chiêu Hoà vẫn di lưu rất nhiều thói xấu, ví dụ như đi ở điểm tam tam chính là quỷ đánh cờ, phạm vào điều kiêng kị, thật là hết sức không có đạo lý. Thiếu niên mười tám tuổi Ngô Thanh Nguyên đối mặt với đại biểu cho quyền lực truyền thống của kỳ đàn Nhật Bản Honinbo Shusai, đã dứt khoát lấy điểm tam tam làm khởi đầu, hướng tới tập tục bất hợp lý khiêu chiến. Tiên sinh đã quyết định khai cuộc như thế từ trước, nghĩa là đã cân nhắc đến việc mình sẽ nhận lấy nhiều ít chỉ trích phê bình. Từ trào lưu thời đại mà nói, thành luỹ tập tục phong kiến cuối cùng của chế độ Mạc Phủ đã đi vào lịch sử. Nhưng nó chưa đem đi hết mọi thứ, cho nên mới có một thiếu niên dị quốc một thân một mình khiêu chiến cái truyền thống tuyệt đối có tuổi thọ hơn ba trăm năm, không sợ hãi không nản lòng. Ván cờ này được xưng là “Danh cục Chiêu Hoà", ý nghĩa của ván cờ đã vượt hơn nội dung của nó.
Thường những người khai sáng cái mới, ban đầu nhất định cô độc, mà nếm thử mười lần, kẻ thất bại có tám chín, người thành công chỉ một vài.
Nếu không có đầy đủ tự tin, mấy phen suy sụp, chỉ muốn nếm chút niềm vui thú trên đời, chắc chắn không bền vững. Ở hình thái “tuyết lở" thứ nhất, có những khả năng biến hoá xảy ra mà thế nhân cho đó là nước cờ bất lợi, càng là những cuộc thi đấu quan trọng, Ngô tiên sinh càng dọn ra tới mà dùng. Giai đoạn này, Ngô tiên sinh luôn nói rằng: “Có chút diễn biến, không nghiên cứu được rõ ràng, phải thử lại. Cho nên mới cần thiết đem thử dùng trong những trận đấu quan trọng, bởi vì có áp lực chiến thắng thật sự mới cần phải dùng toàn lực ứng phó, mới có thể thấy được những thứ chưa từng thấy.” Ngô tiên sinh có đầy đủ tự tin, cũng đối với chân lý có đầy đủ chấp nhất.
Thế nhân thường cho rằng “Thế sự như ván cờ", thật ra cờ làm sao mà như thế sự cho được. Tranh đấu trong cờ là công khai, thắng thua cũng là trong sạch, thật là chưa đủ bằng thế sự quỷ quyệt khó hiểu, nhưng đến cuối cùng thắng bại vinh nhục, đạo lý được mất cũng phản phất mà ăn khớp với nhau. Cả đời Ngô tiên sinh tâm không ở thế tục, không vì vật chất danh vọng, lại không bởi vì thế giới mà thay đổi nên khó mà cùng thế giới hoà hợp, cùng chung vinh quang. Dù đã rút lui khỏi kỳ đàn, giới cờ Nhật Bản vẫn hoài niệm những cống hiến của Ngô tiên sinh đối với cờ vây, đã tổ chức buổi tiệc ở Hotel Okura Tokyo, chính phủ và nhiều nhân vật nổi tiếng đã tới tham dự, tri ân và tôn vinh những đóng góp của tiên sinh. Những thành tựu này của đại kỳ sĩ đã cố định tại nhân tâm, vượt qua ranh giới quốc gia dân tộc.
Ngô tiên sinh cùng giới cờ Nhật Bản mấy chục năm ân oán mà lấy được sự tôn trọng của cả nước Nhật. Nhưng đối với tổ quốc của mình, sinh ra thời loạn thế, lại sống tha hương nơi đất khách, quyển hồi ký này như một lời tâm tình của Ngô tiên sinh để đền bù những nuối tiếc đó. Đối với một kỳ sĩ nghiệp dư như tôi, được đề tự cho bản tiếng Trung “Thiên Ngoại Hữu Thiên" là vinh dự lớn nhất cuộc đời.
Đài Bắc, tháng 10 năm 1986
Share from : https://www.facebook.com/masamishouse/
