Sống Chết Sơ Cấp

Tri thức về cờ sống chết là không thể thiếu, không hiểu sống chết thì rất khó có thể luyện cờ vây. Như đã giới thiệu ở phần Nền Tảng Và Luật Cờ Vây, một đám quân sống phải có 2 mắt và ngược lại, trừ trường hợp sống chung. Mắt ở đây tối thiểu phải là điểm cấm đi. Vậy chúng ta sẽ bắt đầu tìm hiểu về sống chết sơ cấp qua 4 phần sau đây.

I. Tạo mắt và phá mắt

Mắt tối thiểu phải là điểm cấm đi. Việc nhận biết đâu là điểm quan trọng để tạo mắt là thiết yếu. Hình bên, Đen X đi vào chính giữa, đơn giản tạo 2 mắt. Ngược lại, nếu Trắng X điểm thì Đen không thể tạo 2 mắt và chết.

Hình bên, Đen nên tạo mắt như thế nào?

Đen 1 tạo mắt là nước đi chính xác, tiếp theo trắng 2, 4 chuẩn bị phá mắt, đen 3, 5 chống đỡ tạo thành mắt hoàn chỉnh thì cờ sống.

Hình bên, Đen nên đi đâu để sống?

Đen 1 hổ là chính xác, diễn biến đến Đen 7 tạo thành một mắt hoàn chỉnh. Nếu Trắng 2 sửa đi ở vị trí Đen 3, Đen sẽ đứng xuống ở vị trí Trắng 2. Trắng không thể ăn quân Đen, vì thế cờ Đen vẫn sống.

Hình bên, Đen có thể ngăn Trắng tạo mắt thứ 2 không?

Đen 1 điểm mắt và nối về, Trắng không thể tạo được 2 mắt và chết.

Hình bên, Đen phá mắt đối phương như thế nào?

Đen 1 thí quân, hay còn gọi là vồ, Trắng không có cách nào khác ngoài ăn quân. Cuối cùng Đen 3 phá mắt, khiến điểm hết khí ở 1 trở thành mắt giả. Trước khi tìm hiểu về mắt giả, chúng ta cùng luyện tập về tạo mắt và phá mắt.

II. Mắt giả

Trong thực chiến, chúng ta sẽ bắt gặp rất nhiều trường hợp có 2 "mắt" mà đám quân vẫn chết. Đó là mắt giả. Để hiểu mắt giả là gì cũng không khó nếu chúng ta bám sát vào định nghĩa "Mắt tối thiểu phải là điểm cấm đi".

Mắt giả là trường hợp xung quanh điểm mắt có tối thiểu 2 quân trắng bao vây. Chúng ta cùng đi vào một số hình thế để hiểu rõ hơn.

Hình bên, điểm hết khí của Đen có phải mắt không?

Khi Trắng đi thêm 2 quân lấp khí ngoài của Đen, Đen phải nối tại A để tránh bị ăn quân. Vì vậy điểm A là mắt giả.

Hình bên, Trắng có 3 điểm mắt, nhưng điểm A là mắt giả. Còn Đen có 2 điểm mắt, điểm B có phải mắt giả không? Điểm B không phải mắt giả, bởi vì Trắng không thể phá mắt bằng cách đi ở điểm C, sẽ lập tức bị quân Đen ăn.

Bài tập thực hành - Đen đi

Đáp án

5=3 3=1; 4=Δ

III. Hình cờ sống chết cơ bản

Để nâng cao sức cờ, đầu tiên phải nâng cao khả năng đánh giá đám cờ sống chết. Vì thế chúng ta cần luyện tập thành thục để nắm vững những hình sống chết cơ bản, để khi gặp những hình cờ ấy có thể kết luận nhanh chóng là sống hay chết.

Như đã tìm hiểu về sống chết trong phần Nền Tảng Và Luật Cờ Vây, hình bên là hình thẳng 3, là hình chết, chỉ cần đánh vào điểm A thì Đen sẽ giết Trắng, hoặc Trắng tạo 2 mắt để sống.

Hình bên, tương tự đánh vào điểm A cũng là chìa khóa. Đây là hình gãy 3, là hình chết.

Hình bên là hình thẳng 4, là hình sống. Dù Đen có đi vào 1 trong 2 điểm A, B, thì Trắng chỉ cần đi vào điểm còn lại là có thể tạo 2 mắt.

Hình bên là hình gãy 4, cũng là hình sống. Tuy nhiên vẫn có trường hợp hình gãy 4 ở góc sẽ tạo cướp, chúng ta sẽ bàn về sau.

Hình bên là hình đỉnh 4, là hình chết.

Hình bên là hình vuông 4, là hình chết. Hình này Đen không cần đi, Trắng vẫn chết. Nếu Trắng cố đi 1 nước bên trong thì sẽ về hình gãy 3.

Hình bên là hình hoa 5, là hình chết. Đen A điểm là Trắng chết. Chúng ta có thể chứng minh bằng cách đi quân Đen tiếp vào 3 điểm B,C,D, buộc Trắng phải ăn, sẽ về lại hình đỉnh 4.

Hình bên là hình đao 5, cũng là hình chết.

Hình bên là hình hoa 6, là hình chết. Đen A điểm, Trắng B hoặc C để tạo mắt thì Đen đi vào điểm còn lại sẽ phá được mắt.

Các hình thẳng 3, gãy 3, đinh 4, vuông 4, đao 5, hoa 5, hoa 6 là hình chết; gãy 4, thẳng 4 là hình sống.

Bài tập thực hành - Đen đi

Đáp án

IV. Sống chung

Sống chung là trường hợp 2 đám quân Đen và Trắng đạt trạng thái sống dù, cho 2 bên đều không có 2 mắt.

3 quân đen với 4 quân trắng đều bị vây kín không thể chạy thoát. Trong tình huống này, ai sống ai chết? Hình cờ này cũng hay gặp trong thực tế đối sát, 2 bên đều không có khí bên ngoài, chỉ có 2 “khí chung” ở giữa. Hiện thời không ai dám đi vào khí chung, vì thế gọi là hai đám “sống chung”.

Hình bên, hai bên đều có 1 mắt, ở giữa có 1 khí chung, ai sống, ai chết? Hiển nhiên không ai dám vào A siết khí, vì thế cũng là hai đám sống chung.

Hình bên, cờ trắng mỗi bên có 1 mắt, chen giữa là 2 quân đen. Chẳng ai dám đi vào khí chung hòng giết địch, đây là 3 đám sông chung.

Trong khi đối sát, nếu không thể giết được đối phương, thì nên cố giành lấy sự an toàn cho mình, bằng cách tạo thành sống chung. Sống chung cũng được áp dụng nhiều trong quan tử.

Bài tập thực hành - Đen đi